پیام های قابل استفاده در سیستم سوئیفت

دسته‌بندی پیام های قابل استفاده در سیستم سوئیفت

پیام های قابل استفاده در سیستم سوئیفت کدام‌اند؟ با ما همراه باشید تا با انواع پیام‌های مالی سوئیفت آشنا شوید. پیام‌های قابل استفاده در سیستم سوئیفت شامل انواع مختلفی از انتقالات مالی، اعتبارات اسنادی، بازارهای مالی و مدیریت نقدینگی است که ارتباطات بانکی را تسهیل می‌کند.

شبکه سوئیفت پیام‌های خود را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کند:

• پیام‌های سیستمی (System Messages):
  این پیام‌ها بین مؤسسه سوئیفت و اعضای آن مبادله می‌شوند و به دو نوع زیر تقسیم می‌شوند:
  • System to User Messages: ارسال پیام از سوی موسسه سوئیفت به اعضا.
  • User to System Messages: ارسال پیام از اعضا به موسسه سوئیفت.
• پیام‌های مالی (Financial Messages):
  • User to User Messages: این پیام‌ها بین اعضای شبکه سوئیفت (بانک‌ها و مؤسسات مالی) مبادله می‌شوند.

پیام‌های سیستمی

این پیام‌ها در دسته “صفر” قرار می‌گیرند و در حال حاضر شامل ۱۶ نوع پیام هستند. به عنوان مثال:

• • پیام نوع ۰۷۴:
    • پیام ۰۷۴ برای درخواست صدور اطلاعیه عمومی بکار میرود. اطلاعیه عمومی پیامی است که یک بانک با درخواست ارسال آن، قصد دارد موضوعی (مثل ادغام دو بانک یا تغییر مالکیت یک بانک) را به کلیه بانک های عضو شبکه سوئیفت اعلام کند و به همین دلیل هزینه آن زیاد است.
      • ۶۵۰ کاراکتر اول: ۱۶۵۰ یورو
      • ۶۵۰ کاراکتر دوم: ۱۱۰۰ یورو
    • پیام نوع ۰۷۴ توسط بانک به سوئیفت ارسال می‌شود و سوئیفت این اطلاعیه را با پیام نوع ۰۹۴ به سایر اعضای شبکه ارسال می‌کند.
  • پیام نوع ۰۹۴ (Broadcast): اطلاعیه عمومی که روزانه توسط اعضا دریافت می‌شود.
  • پیام نوع ۰۸۲:
    • گزارش وضعیت پیام‌های ارسال‌شده توسط یک بانک تا زمان تحویل به بانک مقصد.
    • پیام‌ها ابتدا به مرکز فنی سوئیفت (Input) می‌رسند و در صورت باز بودن بانک مقصد، ارسال می‌شوند.

پیام‌های مالی

این دسته پیام‌ها بین اعضا و کاربران سیستم سوئیفت مبادله می‌شود و شامل ۱۰ دسته‌بندی مختلف است و در دو حالت ارسال می شود:

• پیام‌های بدون رمز: برای اطلاعات عمومی و بدون نیاز به رمزنگاری (به عنوان مثال پیام نوع ۹۹۹).
• پیام‌های رمزدار: برای انتقال اطلاعات حساس و مالی. استفاده از این پیام‌ها نیازمند تبادل رمز میان بانک‌ها و موسسات عضو سوئیفت است.

فرآیند مبادله رمز در سوئیفت (RMA)

فرآیند مبادله رمز در سوئیفت تحت عنوان Relationship Management Application (RMA) شناخته می‌شود. این برنامه کاربردی برای برقراری ارتباط بین دو بانک و مبادله رمز استفاده می‌شود و از سال ۲۰۰۷، استفاده از آن برای همه بانک‌ها و موسسات مالی الزامی گردید.

نحوه عملکرد RMA:

فرآیند RMA توسط اداره مرکزی هر موسسه مالی مدیریت می‌شود. مبادله رمز بین دو کد سوئیفتی ۸ کاراکتری (BIC 8) انجام می‌شود. پس از تکمیل فرآیند مبادله رمز، این رمز بین کلیه شعب و دفاتر هر دو موسسه مالی (شامل BIC های ۸ کاراکتری و ۱۱ کاراکتری) فعال و قابل استفاده می‌شود. پس از اتمام فرآیند RMA، دو بانک می‌توانند پیام‌های رمزدار را با یکدیگر مبادله کنند.

تعریف حوزه کاری:

بانک‌ها می‌توانند با استفاده از این فرآیند، حوزه‌های کاری خاص خود را تعیین کنند. به‌عنوان مثال، مبادله پیام‌های دسته ۱ (حواله اشخاص) یا فقط پیام‌های دسته ۷ (اعتبار اسنادی).
در صورت عدم نیاز به ادامه روابط کارگزاری و مبادله پیام رمزدار، موسسات مالی می‌توانند رمز مبادله شده را حذف یا محدود کنند. این فرآیند با استفاده از پیام‌های RMA انجام می‌شود.

دسته بندی پیامهای مالی

پیام‌های قابل مبادله بین اعضا و کاربران سوئیفت در ده دسته به شرح زیر تقسیم شده‌اند:

1. دسته یک: انتقال وجه بین مشتریان و چک‌ها
   Category 1 – Customer Payments and Cheques
   این دسته شامل پیام‌های مربوط به انتقال وجه از مشتری به مشتری و چک‌های بانکی است.
2. دسته دو: انتقال وجه بین بانک‌ها
   Category 2 – Financial Institution Transfers
   پیام‌هایی که بین موسسات مالی برای انتقال وجه انجام می‌شود.
3. دسته سه: خرید و فروش ارز، سپرده‌گذاری؛ معاملات بین بانکی
   Category 3 – Treasury Markets – Foreign Exchange, Money Markets, and Derivatives
   این دسته شامل پیام‌های مربوط به خرید و فروش ارز، سپرده‌گذاری و معاملات بین بانکی است.
4. دسته چهار: وصولی‌ها
   Category 4 – Collection and Cash Letters
   پیام‌های مربوط به وصولی‌ها و پرداخت‌های نقدی در این دسته قرار می‌گیرند.
5. دسته پنج: سهام، اوراق بهادار
   Category 5 – Securities Markets
   این دسته شامل پیام‌هایی است که در ارتباط با معاملات سهام و اوراق بهادار است.
6. دسته شش: فلزات گرانبها، وام‌های سندیکایی، معرفی کارگزاران بانک‌ها
   Category 6 – Treasury Markets – Commodities
   Category 6 – Treasury Markets – Syndications
   Category 6 – Reference Data
   این دسته شامل پیام‌های مربوط به فلزات گرانبها، وام‌های سندیکایی و داده‌های مرجع است.
7. دسته هفت: اعتباراسنادی، ضمانتنامه‌ها
   Category 7 – Documentary Credits and Guarantees
   پیام‌های مربوط به اعتبار اسنادی و ضمانتنامه‌ها در این دسته قرار دارند.
8. دسته هشت: چک‌های مسافرتی
   Category 8 – Travellers Cheques
   این دسته شامل پیام‌های مربوط به چک‌های مسافرتی است.
9. دسته نه: مدیریت وجوه، صورت حساب‌ها
   Category 9 – Cash Management and Customer Status
   پیام‌هایی که برای مدیریت وجوه و وضعیت مشتریان استفاده می‌شوند در این دسته قرار دارند.
10. دسته n: پیام‌های مشترک برای همه دسته‌ها
    Common messages for all categories
    این دسته شامل پیام‌هایی است که برای تمامی دسته‌ها مشترک هستند.

سرویس‌های پیام رسان شبکه سوئیفت

در شبکه سوئیفت، سه سرویس اصلی برای ایجاد پیام و پیام‌رسانی وجود دارد که عبارتند از: FIN، FileAct و InterAct. این سرویس‌ها از طریق اتصال به شبکه SWIFTNet به بانک‌ها و موسسات مالی این امکان را می‌دهند که پیام‌های مالی و غیرمالی را به‌طور ایمن و کارآمد مبادله کنند.

سرویس FIN (Financial Message Application)

سرویس FIN برای ارسال پیام‌ها با فرمت MT (Message Type) که تحت استاندارد ISO 15022 تنظیم شده است، کاربرد دارد. این سرویس از نظر امنیت و در دسترس بودن بسیار اهمیت دارد. پیام‌های ارسال‌شده از این سرویس از طریق شبکه SWIFTNet مبادله می‌شوند. برای دسترسی به سرویس FIN، ابتدا باید با انجام Login وارد سیستم شده و سپس با استفاده از گزینه Select، به سرویس FIN دسترسی پیدا کرد.

فرآیند ورود به سیستم به صورت زیر است:

1. Login: وارد شدن به سیستم با ایجاد یک Session جدید
2. Select: انتخاب سرویس FIN برای ارسال و دریافت پیام‌ها

پس از ورود، یک شماره چهار رقمی به عنوان Session شناخته می‌شود و به هر پیام ارسال‌شده از طریق این سرویس، یک شماره شش‌رقمی (Sequence) اختصاص می‌یابد. ترکیب این دو شماره، یک شماره ده‌رقمی ایجاد می‌کند که به عنوان شناسه سیستم (MOR – Message Output Reference و MIR – Message Input Reference) در Header پیام‌ها استفاده می‌شود و نشانگر مبادله پیام در شبکه سوئیفت است.

سرویس InterAct

InterAct برای مبادله پیام‌های رمزدار بین موسسات مختلف استفاده می‌شود. این سرویس از برنامه‌ای به نام RMA (Relationship Management Application) بهره می‌برد که برای مدیریت رمزهای مورد استفاده در این مبادلات طراحی شده است. پیام‌های مبادله شده از این سرویس با استفاده از قالب زبانی MX ارسال می‌شوند. این سرویس به موسسات این امکان را می‌دهد که پیام‌های رمزدار یا غیر رمزدار را با یکدیگر مبادله کنند.

سرویس FileAct

FileAct برای ارسال و دریافت پیام‌ها به صورت فایل استفاده می‌شود. این سرویس قادر است فایل‌ها را در زمان‌های تعیین‌شده یا به‌صورت آنلاین ارسال و دریافت کند. این سرویس معمولاً برای انتقال حجم‌های بزرگ داده و پیام‌های غیر فوری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شیوه نام‌گذاری انواع پیام‌های سوئیفتی

پیام‌های سوئیفتی که تحت استاندارد ISO 15022 تعریف شده‌اند، با یک کد سه‌رقمی (nnn) شناخته می‌شوند. این کدها نحوه دسته‌بندی، گروه‌بندی و نوع پیام را مشخص می‌کنند.

ساختار کد سه‌رقمی

هر پیام سوئیفتی با یک کد سه‌رقمی (nnn) مشخص می‌شود که هر رقم معنای خاصی دارد:

• رقم اول (Category): نشان‌دهنده دسته پیام است.
• رقم دوم (Group): نشان‌دهنده گروه پیام در آن دسته است.
• رقم سوم (Type): نشان‌دهنده نوع خاص پیام در گروه مربوطه است.

این سه رقم با هم یک Message Type (MT) را تشکیل می‌دهند. به‌عنوان مثال، MT103 نشان‌دهنده پیامی از دسته ۱ (پرداخت مشتریان)، گروه ۰، و نوع ۳ است.

دسته‌بندی پیام‌ها (Category)

پیام‌های سوئیفتی به ۱۰ دسته مختلف تقسیم شده‌اند که هر کدام با یک رقم مشخص می‌شوند، که این دسته بندی ها بالاتر ذکر شد. به‌عنوان مثال:

• دسته ۱: پیام‌های مربوط به پرداخت مشتریان (Customer Payments).
• دسته ۲: پیام‌های مربوط به انتقال بین بانک‌ها (Financial Institution Transfers).
• دسته ۷: پیام‌های مربوط به اعتبار اسنادی و ضمانت‌نامه‌ها (Documentary Credits and Guarantees).

گروه‌بندی پیام‌ها (Group)

هر دسته به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شود. رقم دوم کد نشان‌دهنده گروه در آن دسته است. برای مثال:

• در دسته ۷ (اعتبار اسنادی و ضمانت‌نامه‌ها):
  • گروه ۴ (74n): پیام‌های مربوط به پوشش اعتبار اسنادی.
  • گروه ۶ (76n): پیام‌های مربوط به ضمانت‌نامه‌ها.

نوع پیام (Type)

رقم سوم در کد، نوع خاص پیام در گروه مربوطه را مشخص می‌کند. به‌عنوان مثال:

• پیام ۷۴۰ (MT740): برای دستور پوشش اعتبار اسنادی.
• پیام ۷۶۰ (MT760): برای صدور ضمانت‌نامه.

مثال‌هایی از نام‌گذاری پیام‌ها

MT103: پیامی از دسته ۱، گروه ۰ و نوع ۳. این پیام برای انتقال وجه بین مشتریان بانک‌ها استفاده می‌شود.

MT202: پیامی از دسته ۲، گروه ۰ و نوع ۲. این پیام برای انتقال وجه بین بانک‌های کارگزار استفاده می‌شود.

MT700: پیامی از دسته ۷، گروه ۰ و نوع ۰. این پیام برای گشایش اعتبار اسنادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ساختار پیام‌های سوئیفتی

پیام‌های سوئیفتی دارای ساختاری استاندارد هستند که شامل سه بخش اصلی است: Header و Text و Trailer. این ساختار به گونه‌ای طراحی شده که تفکیک بخش‌های مختلف و ارائه اطلاعات به بانک مقصد به آسانی انجام شود.

Header (سربرگ پیام)

Header اولین بخش پیام سوئیفتی است و شامل سه قسمت زیر است:

• الف) Basic Header (سربرگ پایه)

این بخش توسط سیستم بانک گیرنده پیام به هر پیام اضافه می‌شود.
مثال:

Message Output Reference: 0730 140826BMJIIRTHAXXX5419101290

• ب) Application Header (سربرگ کاربردی)

این بخش توسط سیستم بانک فرستنده پیام تولید می‌شود.
مثال:

Message Input Reference: 2230 140825BKBPIRTHAXXX5319100356

• ج) User Header (سربرگ کاربری)

این بخش توسط فرستنده پیام تکمیل می‌شود و شامل اطلاعات زیر است:

• • نوع پیام (MT).
  • کد سوئیفتی و نام بانک فرستنده.
  • کد سوئیفتی و نام بانک گیرنده.
  • MUR (Message User Reference): شماره مرجع بانک فرستنده پیام (اختیاری).

Text (متن پیام)

این بخش شامل متن اصلی پیام است که فرستنده قصد اعلام آن به گیرنده را دارد.

• پیام‌ها طبق دسته‌بندی استاندارد ISO 15022 تنظیم می‌شوند.
• متن هر پیام شامل فیلدهایی است که اطلاعات لازم در آن‌ها درج می‌شود. راهنمای هر پیام ساختار، فیلدها و نحوه پر کردن آن‌ها را توضیح می‌دهد.

Trailer (پایان پیام)

Trailer آخرین بخش پیام است که برای اهداف کنترلی، اعلام شرایط ویژه پیام، یا اطمینان از صحت رمزگذاری پیام استفاده می‌شود. این بخش ممکن است توسط سیستم یا کاربر اضافه شود.

انواع Trailerهای متداول:

1. • CHK (Checksum Report):
     برای اطمینان از عدم تغییر پیام در طول انتقال.
   • PKI – MAC (Public Key Infrastructure – Media Access Control):
     امضای دیجیتال برای رمزدار کردن پیام. این Trailer نشان‌دهنده تبادل رمز (RMA) و امنیت پیام است.
   • PDE و PDM (Possible Duplicate Message/Emission):
     نشان‌دهنده احتمال تکراری بودن پیام در شرایطی مثل اختلال در ارتباط.
     این Trailer می‌تواند توسط سیستم یا کاربر به پیام اضافه شود.
   • TNG (Test & Training):
     برای پیام‌های آزمایشی که با کد سوئیفتی آزمایشی (کاراکتر هشتم کد سوئیفتی عدد صفر) ارسال می‌شوند.
     مثال کد سوئیفتی: BMJIIRTH0

این مطالب را هم بخوانید:

• • کد SWIFT/BIC چیست؟
  • تحول دیجیتال در پرداخت‌های بین‌المللی با SWIFT GPI