در ماه‌های اخیر، تعداد پلتفرم های آنلاین طلا به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. این رشد، اگرچه فرصت‌هایی برای خریداران فراهم کرده، اما نگرانی‌هایی جدی در مورد قانونی بودن فعالیت این پلتفرم ها و امنیت معاملات مطرح کرده است. بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی از جمله وزارت صمت به طور جدی وارد عمل شده‌اند تا این بازار را ساماندهی کنند.
توقف فعالیت دو پلتفرم متخلف
نوش‌آفرین واقفی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، در گفت‌وگو با تسنیم تأکید کرد که ساماندهی پلتفرم های آنلاین طلا از دو تا سه هفته گذشته آغاز شده است. او افزود: «چندین نهاد از جمله وزارت صمت و بانک مرکزی مسئولیت نظارت بر این پلتفرم ها را بر عهده دارند و مواردی که با آیین نامه‌ها و ضوابط قانونی همخوانی نداشته باشند، مورد برخورد قرار می‌گیرند.»
واقفی همچنین اعلام کرد که سرویس دهی دو پلتفرم فروش طلا به دلیل تخلفات قانونی متوقف شده است و نظارت‌ها با جدیت ادامه خواهد داشت. وی در پاسخ به نگرانی ها در مورد تأثیر این پلتفرم ها بر بازار طلا گفت: «بانک مرکزی نقش محدودی در این موضوع دارد و اصناف و دستگاه‌های دیگر باید نقش پررنگ‌تری ایفا کنند. با این حال، برای موارد تخلف به دادستانی نامه ارسال کرده‌ایم تا اقدامات لازم انجام شود.»
خطر خالی‌فروشی و تقلب در معاملات آنلاین طلا
یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های خرید آنلاین طلا، خطر خالی‌فروشی است. امین کلاهدوزان، رئیس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صمت، توضیح داد: «خالی‌فروشی به این معناست که برخی کسب‌وکارها پول مشتری را دریافت می‌کنند اما طلای واقعی برای تحویل در اختیار ندارند.» به همین دلیل، بانک مرکزی تأکید کرده است که طلای فروخته‌شده باید در بانک‌های عامل ذخیره شود تا از وقوع چنین تخلفاتی جلوگیری شود.
فعالیت گسترده اما غیرقانونی پلتفرم‌ها
این در حالی است که بسیاری از این پلتفرم ها تبلیغات گسترده‌ای در سطح شهر و فضای مجازی انجام می‌دهند. اتحادیه طلا بارها هشدار داده است که در برخی موارد، طلای تقلبی و کم‌عیار از طریق این پلتفرم ها به فروش می‌رسد. به گفته رئیس اتحادیه طلا، توصیه می‌شود که خریداران، طلا را به‌صورت حضوری و از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنند.
یکی از دلایل استقبال مردم از خرید آنلاین طلا، امکان خرید با سرمایه اندک است. پلتفرم ها به کاربران این امکان را می‌دهند که با هر میزان سرمایه، طلای آب‌شده یا زینتی خریداری کنند و پس از رسیدن مجموع خرید به یک گرم، طلای فیزیکی خود را دریافت کنند. این مدل کسب و کار، اگرچه جذاب است، اما در صورت نبود نظارت‌های کافی می‌تواند به خالی‌فروشی و تقلب منجر شود.
راهکارهای نظارتی و سامانه سندباکس
برای جلوگیری از تخلفات، وزارت صمت طرح سندباکس را معرفی کرده است. این سامانه به‌عنوان یک سکوی هوشمند برای نظارت بر معاملات فلزات گران‌بها طراحی شده است. با این حال، این سامانه هنوز نتوانسته رضایت بانک مرکزی را جلب کند. از سوی دیگر، بانک مرکزی تأکید دارد که طلای فروخته‌شده باید در بانک عامل سپرده‌گذاری شود تا ضمانتی برای امنیت معاملات باشد.
راه‌حل‌های امن‌تر برای سرمایه‌گذاری در طلا
علاوه بر پلتفرم‌های فروش طلا، روش‌های دیگری نیز برای سرمایه‌گذاری در این بازار وجود دارد. به‌عنوان مثال در حال حاضر، ۱۳ صندوق بورسی در حوزه طلا فعالیت دارند که به گفته کارشناسان، امنیت بیشتری نسبت به سایر روش‌های خرید آنلاین ارائه می‌دهند.
ضرورت قانون‌گذاری شفاف
با توجه به گستردگی پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا، ضرورت تدوین قوانین شفاف و صریح برای این حوزه بیش از پیش احساس می‌شود. شرکت‌ها و پلتفرم‌های فعال باید مجوزهای لازم را از نهادهای مسئول دریافت کنند. همچنین، بانک مرکزی و وزارت صمت باید با اطلاع‌رسانی شفاف، پلتفرم‌های غیرقانونی را به مردم معرفی کنند و در صورت لزوم، فعالیت آن‌ها را متوقف کنند.
در نهایت، خریداران نیز باید با دقت بیشتری اقدام به خرید طلا از پلتفرم‌های آنلاین کنند و تا حد امکان از روش‌های امن‌تر مانند صندوق‌های بورسی یا خرید حضوری استفاده کنند.
